Informacje o badaniach

Aby obejrzenie wewnętrznych ścian jelita grubego było w ogóle możliwe, trzeba usunąć obecną tam treść pokarmową. Proces ten trwa kilka dni i obejmuje:

• zmiany w jadłospisie – wykluczenie ziaren, pestek, buraków i suplementów żelaza, przejście na dietę półpłynną na 2-3 dni przed badaniem;
• przyjęcie środków przeczyszczających;
• zaprzestanie jedzenia dzień przed badaniem, a przyjmowania płynów – mniej więcej 4 godziny przed nim (wcześniej jednak należy zadbać o dobre nawodnienie organizmu).

W dniu badania zazwyczaj można zażyć poranną dawkę przyjmowanych na stałe leków – aczkolwiek czasem konieczne bywa odstawienie niektórych z nich (np. przeciwzakrzepowych), oczywiście w porozumieniu z lekarzem. On też ustala postępowanie w przypadku osób przewlekle chorych (szczególnie na cukrzycę) oraz kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Na kolonoskopię zabrać trzeba dokument tożsamości, wyniki poprzednich badań przewodu pokarmowego – o ile je wykonano – a także, w zależności od potrzeb i wskazań, inną dokumentację medyczną (np. wypisy ze szpitala lub wyniki badań laboratoryjnych). Skierowanie jest niezbędne tylko wówczas, gdy kolonoskopia ma zostać opłacona ze środków NFZ. Prywatnie, czyli na koszt pacjenta, można ją natomiast zrobić bez skierowania.

Tuż przed badaniem pacjent proszony jest o przebranie się w specjalny, jednorazowy strój zapewniający dostęp do tylnych części ciała.

Badanie ze znieczuleniem

Kolonoskopia niestety bywa dość nieprzyjemna. Wynika to głównie z uczucia rozpierania i obecności wziernika w dolnym odcinku przewodu pokarmowego. Istotną rolę odgrywają też stres i dyskomfort psychiczny. To, czy kolonoskopia boli, zależy natomiast od indywidualnych uwarunkowań, takich jak wrażliwość pacjenta, obecność i charakter zmian w obrębie odbytu lub śluzówki czy obecność zrostów pooperacyjnych w jamie brzusznej. Na ból nieco bardziej narażone są też osoby szczupłe. Przeprowadzane podczas kolonoskopii zabiegi takie jak usunięcie polipa czy pobranie materiału do analizy mikroskopowej z kolei wcale nie muszą być bolesne, bo śluzówka jelita grubego nie jest właściwie unerwiona.

Przykre doznania towarzyszące kolonoskopii da się zredukować na kilka sposobów. Do wyboru są przede wszystkim:

• znieczulenie miejscowe odbytu przy użyciu specjalnego żelu;
• przyjęcie leków przeciwbólowych lub uspokajających;
• znieczulenie ogólne – obarczone większym ryzykiem powikłań;
• tzw. krótkotrwała sedacja dożylna – bezpieczniejsza od znieczulenia ogólnego, polegająca zaś na podaniu przez wenflon substancji, która usypia pacjenta na kilkanaście minut, dzięki czemu nie doświadcza on przykrych aspektów procedury.

Na to ostatnie rozwiązanie decyduje się coraz więcej osób, jako że pozwala bardzo dobrze znieść nieprzyjemne doznania związane z kolonoskopią. Wymaga jednak podjęcia szczególnych środków ostrożności po badaniu. Obejmują one odczekanie około godziny na terenie placówki medycznej, opuszczenie jej pod opieką dorosłej osoby towarzyszącej, a także powstrzymanie się od prowadzenia pojazdów przez mniej więcej dobę. Szczegółowych zaleceń udzieli lekarz przeprowadzający kwalifikację do kolonoskopii w znieczuleniu.

Podczas kolonoskopii pacjent zasadniczo leży na lewym boku, z kolanami podciągniętymi w kierunku klatki piersiowej, aczkolwiek w trakcie badania może zostać poproszony o zmianę pozycji. Na wstępie lekarz bada dotykowo (w rękawiczkach) okolice odbytu i smaruje je żelem, który ułatwia wprowadzenie wziernika i jednocześnie może mieć właściwości znieczulające. Specjalista delikatnie manewruje endoskopem tak, aby przeprowadzić go przez całe jelito.

Obraz z kamery jest transmitowany na ekran w czasie rzeczywistym, więc lekarz ocenia stan wnętrza jelita na bieżąco. Jeśli dostrzeże niepokojące zmiany, może je od razu wyciąć lub pobrać ich fragment do dalszej analizy w laboratorium. W takiej sytuacji badanie trwa oczywiście nieco dłużej, niż kiedy wszystko jest w porządku. Z reguły kolonoskopia zabiera od kilkunastu do kilkudziesięciu minut.

W tym czasie z odbytu pacjenta mogą się wydostawać gazy i płyn. Jest to zjawisko normalne i nie należy go powstrzymywać. Wynika bowiem stąd, że do jelita – aby przepłukać i rozsunąć jego zapadnięte po opróżnieniu ścianki, umożliwiając przesuwanie wziernika – wtłacza się pod niewielkim ciśnieniem wodę i powietrze, których nadmiar szuka ujścia. Innym tego efektem jest niezbyt przyjemne uczucie rozpierania.

Bezpośrednio po kolonoskopii warto odwiedzić toaletę i chwilę odpocząć, nie wstrzymując gazów, które po wprowadzeniu powietrza do jelita przez wziernik będą się próbowały wydostać. Złagodzi to ewentualne bóle brzucha i wzdęcia oraz sprawi, że szybciej ustąpią. Po badaniu wskutek podrażnienia przewodu pokarmowego może się pojawić biegunka. Poważniejsze skutki uboczne, takie jak krwawienie czy perforacja ściany jelita (wymagająca interwencji chirurgicznej) zdarzają się znacznie rzadziej, bo w zaledwie 0,01-0,5% przypadków. Nie są przy tym bardzo groźne dla życia, o ile pacjent szybko zgłosi się do lekarza, gdy zaobserwuje niepokojące objawy.

Jeśli zastosowano znieczulenie miejscowe, przez kilka godzin nie należy prowadzić auta. Zażycie środków uspokajających, sedacja lub znieczulenie ogólne (zob. Badanie ze znieczuleniem) oznaczać mogą z kolei konieczność pozostania na dłuższej obserwacji w placówce diagnostycznej i zaniechanie kierowania pojazdami czy spożycia alkoholu przez co najmniej 12 godzin. Na kolonoskopię warto wybrać się z osobą towarzyszącą, która zadba o bezpieczny powrót pacjenta do domu. Zwykle zaleca się też jeszcze kilkugodzinny odpoczynek przed podjęciem normalnej aktywności.

Wyniki kolonoskopii są gotowe tuż po badaniu – chyba że pobrano fragmenty tkanek do analizy laboratoryjnej, która trwać może nawet do 3 tygodni.