Rentgen (RTG) zatok – jak przebiega, jak się przygotować

RTG zatok to badanie stosunkowo niedrogie i powszechnie dostępne. Jest bezbolesne i nie wymaga wcześniejszych przygotowań. Ma też jednak pewne ograniczenia.

Zatoki to połączone z jamą nosową, a wyścielone błoną śluzową i wypełnione powietrzem przestrzenie w obrębie twarzoczaszki. Pełnią wiele rozmaitych funkcji: od ogrzewania i nawilżania wdychanego powietrza oraz wyrównywania różnicy ciśnień przy oddychaniu, przez ochronę mózgu (dla którego stanowią swoiste poduszki powietrzne na okoliczność urazu), po wzmacnianie głosu i jednoczesne tłumienie go wewnątrz głowy – żebyśmy nie ogłuchli od własnego krzyku.

Jak więc widać, zatoki są dość ważnym elementem ludzkiego organizmu. Z racji budowy i ciągłego kontaktu z powietrzem – często pełnym kurzu, pyłu, pyłków, zarazków i dymu – są też niestety narażone na przeróżne dolegliwości. Pierwszym zaś krokiem na drodze do ich wyleczenia jest postawienie prawidłowej diagnozy. Rutynowa procedura, czyli badanie laryngologiczne przy użyciu specjalnego wziernika albo endoskopu, czasami jednak nie wystarcza. Pacjenta kieruje się wtedy zwykle na RTG zatok, któremu poświęcony jest niniejszy artykuł.

Z tekstu dowiesz się m.in.:

• czy RTG zatok jest bezpieczne,
• czy rentgen zatok boli,
• jak długo trwa prześwietlenie zatok,
• co można zobaczyć dzięki RTG zatok,
• jaki jest przebieg badania rentgenowskiego zatok,
• jak długo czeka się na wyniki RTG zatok,
• jaka jest cena RTG zatok – i gdzie można zgłosić się na badanie,
• kiedy wykonuje się rentgen zatok, a kiedy tomografię lub rezonans tego obszaru,
• na czym polega zapalenie zatok i jak się objawia.

Rentgen albo skrótowo: RTG zatok nie wymaga ze strony pacjenta praktycznie żadnego przygotowania. Trzeba tylko koniecznie przynieść skierowanie od lekarza, bo bez niego prześwietleń przy użyciu promieni rentgenowskich nie robi się nawet w prywatnych ośrodkach diagnostycznych. Co prawda dawka promieniowania jest w tym przypadku znikoma, ale badania i tak nie należy wykonywać bez potrzeby, z dużą częstotliwością ani wówczas, gdy pacjentka jest lub może być w ciąży – aby nie stwarzać nawet najmniejszego ryzyka uszkodzenia płodu (na wszelki wypadek kobiety w wieku rozrodczym powinny poddawać się RTG w pierwszej połowie cyklu, co wyklucza niepotwierdzone jeszcze zapłodnienie).

RTG zatok – przebieg badania

Samo badanie jest bezbolesne i trwa zazwyczaj kilka minut, a naświetlanie – zaledwie kilka do kilkunastu sekund. Zazwyczaj wykonuje się też kilka zdjęć rentgenowskich, pod różnymi kątami, dzięki czemu możliwe jest zobrazowanie zatok położonych w różnych rejonach twarzoczaszki. Fachowo takie zróżnicowane sposoby ułożenia głowy pacjenta względem aparatu RTG nazywane są projekcjami.

*Sitowie (inaczej: komórki sitowe) to najmniejsze zatoki przynosowe, drobne jamki umiejscowione w okolicy pomiędzy oczami a nosem.

Wszelkich wskazówek dotyczących przybrania odpowiedniej pozycji udziela nadzorujący badanie radiolog. Przebywa on w oddzielnym pomieszczeniu (w przeciwnym razie cały dzień byłby narażony na promieniowanie!), ale pozostaje z osobą badaną w kontakcie głosowym i wizualnym, przez szybę. Może np. poprosić o otwarcie ust czy chwilowe wstrzymanie oddechu. Na koniec tworzy profesjonalny opis zdjęć, które pacjent otrzymuje zapisane na płycie CD/DVD lub nośniku pamięci USB. Wyniki rentgena – w postaci owych zdjęć i opisu – zależnie od placówki mogą być gotowe na poczekaniu, a niekiedy trzeba zgłosić się po ich odbiór dopiero po paru dniach.

Przeczytaj też: RTG (rentgen) – na czym polega badanie

Gdzie zrobić rentgen zatok i ile to kosztuje

W różnych ośrodkach różne są także ceny RTG zatok, sięgające od kilkunastu do nawet 100 zł. Porównasz je na stronie https://badania.znanylekarz.pl/rtg/rtg-zatok. Znajduje się tam lista miejsc oferujących to badanie, wraz z podziałem na poszczególne miejscowości i możliwością rezerwacji konkretnego terminu prześwietlenia.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Rentgen, rezonans, tomografia czy USG – jak bada się zatoki

Rentgen zatok jest badaniem bezbolesnym, szybkim, szeroko dostępnym i jednocześnie niezbyt drogim. Nie jest jednak niestety tak dokładny jak choćby tomografia komputerowa zatok, którą w związku z tym coraz częściej zleca się jako pierwszą w celu zobrazowania tej właśnie części ciała – choć koszt jest wyższy, a tomografem dysponuje mniej ośrodków diagnostycznych. Znacznie większa jest też dawka promieniowania, na które zostaje wyeksponowany pacjent. Aby je całkiem wyeliminować, otrzymując równie precyzyjne (czy nawet dokładniejsze) wyniki, pacjenta skierować można jeszcze na o wiele droższy rezonans magnetyczny zatok. Tanie, wygodne i w pełni bezpieczne USG z kolei nie znajduje tu w ogóle zastosowania, bo wykorzystywane w nim fale ultradźwiękowe nie przenikają przez kości.

Co można zobaczyć dzięki RTG zatok

W Polsce wciąż jeszcze popularna jest następująca kolejność procedur: jeśli oględziny zatok przy użyciu wziernika nie pozwalają postawić diagnozy, zleca się RTG i dopiero gdy to badanie nie przyniesie jednoznacznych odpowiedzi, przeprowadza się tomografię, ewentualnie rezonans. Często zresztą rentgen okazuje się wystarczający, nie jest wszak badaniem zupełnie bezużytecznym. Pozwala wykryć i ocenić chociażby nieprawidłowości takie jak:

• zgrubienia błony śluzowej,
• torbiele,
• polipy,
• obecność płynu we wnętrzu zatok,
• ich ostry lub przewlekły stan zapalny,
• zatkanie ujścia zatoki,
• obecność ciała obcego w obrębie zatok,
• ropnie i torbiele okołozębowe – jeśli zatoki sięgają korzeni zębów dotkniętych stanem zapalnym,
• skrzywienie przegrody nosowej.

RTG zatok jest też w stanie uwidocznić zmiany nowotworowe, które na szczęście nie występują często (mniej niż 1 proc. wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe). Jeśli już jednak się pojawią, tomografia staje się konieczna. Nakładanie się warstw tkankowych na zwykłym zdjęciu rentgenowskim może bowiem istotnie utrudniać jego szczegółową interpretację. Tomografia, w przeciwieństwie do klasycznego RTG, pozwala również wykluczyć obrzęk błon śluzowych i cechuje się większą czułością podczas diagnozowania stanów zapalnych w komórkach sitowych.

Wskazania do rentgena zatok

Jak już jednak wspomnieliśmy, w wielu przypadkach prześwietlenie rentgenowskie w zupełności wystarcza do prawidłowego rozpoznania choroby i zaplanowania właściwego leczenia. Wykonuje się je nie tylko przy podejrzeniu wyżej wymienionych problemów, ale też po urazach w obrębie twarzoczaszki i nosa – aby ocenić, czy nie doszło do naruszenia ciągłości struktur kostnych oraz czy nie nastąpiło przemieszczenie ich odłamków lub krwawienie do zatok. RTG tego obszaru pozwala ponadto lepiej przygotować się chirurgowi do zabiegu usunięcia polipów bądź torbieli. Operacja zatok może mieć na celu także poszerzenie ich ujść, co z kolei często przynosi poprawę u pacjentów z przewlekłym lub nawracającym zapaleniem zatok.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

Zapalenie zatok – co trzeba o nim wiedzieć

Tę ostatnią przypadłość warto na koniec omówić nieco szerzej, jako że jest ona schorzeniem dotykającym zatoki najczęściej. Na zapalenie ostre, trwające do 3 tygodni, zapada rocznie 6-15 proc. populacji (co w Polsce daje aż 4 mln osób). Na postać przewlekłą choruje z kolei 5-10 proc. ludzi na całym świecie, z czego zaledwie 2-4 proc. jest właściwie diagnozowanych! Wartości te w dodatku z roku na rok rosną, wraz z postępującym zanieczyszczeniem środowiska.

Oprócz niego wśród czynników, które sprzyjają zapaleniu zatok, wymienia się:

• infekcje wirusowe i bakteryjne, rzadziej grzybicze,
• próchnicę, wyrywanie zębów (mogące prowadzić do infekcji wskutek przypadkowego otwarcia zatoki szczękowej),
• zaburzenia hormonalne,
• reakcje uboczne po zażywaniu pewnych leków (tzw. polekowy nieżyt nosa),
• alergie, astmę i mukowiscydozę (wrodzone zaburzenia transportu śluzowo-rzęskowego),
• refluks,
• palenie papierosów,
• częste przebywanie w zadymionych lub klimatyzowanych pomieszczeniach.

W infekcję może przerodzić się też zaleganie w zatokach większych ilości wydzieliny śluzowej np. w związku z:

• deformacjami po urazach,
• nieprawidłową budową samych samych zatok lub przegrody nosowej,
• obecnością polipów, guzów, torbieli, ciał obcych.

W zależności od tego, co jest przyczyną zapalenia zatok, dobiera się odpowiednią terapię. Oprócz wspomnianych zabiegów chirurgicznych trwale poprawiających drenaż zatok może ona polegać na podawaniu antybiotyków, leków sterydowych, antyalergicznych i przeciwhistaminowych lub płukaniu roztworami wody morskiej bądź soli fizjologicznej.

Nieleczone zapalenie zatok potrafi prowadzić do nieodwracalnego zniszczenia ich wyściółki śluzowej. Dlatego lepiej nie ignorować objawów infekcji, którymi mogą być:

• niedrożność nosa, katar, spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
• zaburzenia węchu,
• obrzęk lub tkliwość w okolicy oczu, nosa, policzków,
• bóle głowy, zwłaszcza w konkretnych obszarach, np. w obrębie czoła (zależnie od tego, która zatoka jest zajęta); bólom może towarzyszyć uczucie ucisku, napuchnięcia i rozpierania, mogą się też one pojawiać tylko w niektórych pozycjach, np. przy pochyleniu ciała,
• gorączka – w stanach ostrych.

Jeśli więc powyższe dolegliwości nie ustąpią po kilku dniach stosowania dostępnych bez recepty preparatów, koniecznie skontaktuj się z lekarzem, internistą lub laryngologiem, który zleci dalszą diagnostykę – a w jej ramach być może właśnie rentgen zatok.

Przeczytaj również: Ból zatok – przyczyny, objawy, badania obrazowe